Het lijkt weer een drukke dag te gaan worden voor sheriff James Butler Hickok op 5 oktober 1871. Met vastberaden tred loopt hij door zijn stad, Abilene in Kansas.
De straten krioelen van het leven. Het geluid van hoeven en wagenwielen mengt zich met het geloei van de koeien en het geschreeuw van de cowboys die ze voortdrijven.
Uit de vele saloons klinkt pianomuziek en dronken gebral. Hickok verneemt dat twee mannen ergens op de vuist gaan. Vechtpartijen horen bij het leven in Abilene in het Wilde Westen, dat niet lang geleden gesticht werd.
Handelaars en cowboys die helemaal met hun vee uit Texas komen, treffen elkaar hier bij het station, zodat het vee in treinen geladen en verder vervoerd kan worden naar nieuw gekoloniseerde gebieden in het westen.
Terwijl vee en treinwagons in een stoomwolk verdwijnen, trekken de mannen naar de saloons, waar ze wat kunnen drinken en zich kunnen ontspannen.
De saloons leven hiervan, en vechtpartijen, gebroken neuzen en kapotgeslagen meubilair horen erbij. Maar dit gevecht lijkt ernstiger dan anders.
Een grote menigte heeft zich op straat verzameld, en de revolvers zijn al getrokken.
De situatie begint uit de hand te lopen als sheriff Hickok zich een weg door de menigte baant.
De naam is ‘Wild Bill’ Hickok
De 34-jarige sheriff is gewend aan vechtpartijen en vuurwapens, en niet alleen in Abilene, waar hij nu bijna een jaar sheriff is.
Als jongen kreeg hij al zijn eerste wapen, want zijn vader was lid van een organisatie die gevluchte slaven hielp.
Als slavenjagers de slaven kwamen halen bij de boerderij van het gezin in Illinois, hielp Hickok zijn vader om ze weg te jagen. Als 18-jarige was Hickok betrokken bij een vechtpartij, en hij dacht dat hij iemand gedood had.
Om zijn straf te ontlopen vluchtte hij naar het Middenwesten en sloot zich aan bij een militie die slaveneigenaren bestreed.
Hickok, niet voor niets sheriff, draagt zijn revolvers altijd los in zijn riem, zodat hij ze vliegensvlug kan trekken.
In 1863, tijdens de burgeroorlog, maakte Hickok deel uit van de arm der wet toen hij zich aansloot bij de militaire politie van de Noordelijke staten.
Door de slechte verdiensten ging hij daar snel weer weg, en hij stortte zich op het pokerspel. In 1865 kreeg hij een conflict met een man over een gokschuld, dat eindigde in een duel midden op straat.
Dit was het begin van de pistoolduels die Hollywoodverfilmingen later wereldberoemd zouden maken.
De karakteristieke ster komt oorspronkelijk uit New York. In het Westen werd hij vaak gemaakt van wat er voorhanden was.
Veel sheriffs moesten het doen met een ster die uit een blikje gesneden was, terwijl een Texaanse sheriff een ster droeg van de Mexicaanse munt ocho reales.
Hickok doodde zijn tegenstander en werd gearresteerd voor moord, maar tijdens de rechtszaak vond de jury dat er sprake was van een ‘eerlijk gevecht’.
Als gangster zou Hickok, die zich in deze tijd ‘Wild Bill’ begon te noemen, vijf mannen doodgeschoten hebben en medeplichtig geweest zijn aan de dood van nog eens drie anderen.
Salooneigenaar schiet mis
Toch kwam hij in verschillende steden als sheriff aan de bak, voor hij zich vestigt in Abilene, een prairiestadje met een twijfelachtige reputatie. Zijn voorganger werd gedood in een hinderlaag.
Maar de nieuwe sheriff verdient snel het respect van de bevolking. Als een inwoner in moeilijkheden komt, hoeft hij de naam Hickok maar te roepen en het gespuis maakt zich uit de voeten.
Hickok heeft zich door de opgewonden menigte gewerkt. Hij wil het gevecht een halt toeroepen voor het uit de hand loopt.
In de massa ontwaart hij een bekend gezicht: Phil Coe, de mede-eigenaar van de Saloon ‘Bull’s Head’.
Als hij een schaduw om een hoek ziet komen, reageert hij instinctief. Zonder na te denken schiet hij weer.
Coe en Hickok kunnen elkaar niet luchten of zien. Niemand weet eigenlijk meer waarom.
Sommigen hebben de mannen horen bekvechten over wie het snelst is met een revolver, maar volgens anderen gaat het over een vrouw.
Hoe dan ook, het is nu ernst. Coe vuurt ineens zijn revolver af, iets wat onder alle omstandigheden binnen de stadsgrenzen streng verboden is.
Hickok zegt dat Coe onder arrest staat. Coe verdedigt zich door te beweren dat hij slechts een straathond wilde neerschieten, waar een beloning van 50 cent per gedood dier voor staat.
VIDEO – Ga met Hickok mee naar zijn werk als sheriff in Abilene, Kansas:
Voordat Hickok op deze duidelijke provocatie kan reageren, richt de kwade salooneigenaar zijn wapens op hem en lost twee schoten.
Het ene schot raakt het trottoir tussen Hickoks benen, het andere gaat door zijn jaspanden.
Twee doden in Abilene
Nu gaat alles zo snel dat de omstanders nauwelijks in de gaten hebben wat er gebeurt. Hickok, niet voor niets sheriff, draagt zijn revolvers – Colt model 1851 met zilverbeslag en ivoren kolf – altijd los in zijn riem, zodat hij ze vliegensvlug kan trekken. En hij schiet raak. Phil Coe valt dodelijk gewond op de grond.
Hickok kijkt rond. Hij blijft alert, hij loopt nog steeds gevaar. Nauwlettendregistreren zijn ogen elke beweging, elke stap in de mensenmassa.
Als hij een schaduw om een hoek ziet komen, reageert hij instinctief. Zonder na te denken schiet hij weer. De man wordt twee keer in het hoofd geraakt. Hickok volgt hem met zijn ogen als hij omvalt.
Hij schrikt als hij de man herkent: het is Mike Williams, zijn eigen assistent, die was aan komen rennen om hem te helpen. Hickok heeft zijn eigen collega doodgeschoten!
Williams is op slag dood. Geschokt draagt Hickok zijn collega het dichtstbijzijnde huis binnen en stormt weer de straat op, waar hij de wapens van alle cowboys inneemt.
Coe, die nog leeft, wordt naar zijn kamer in de saloon gedragen. Een arts die erbij is geroepen moet vaststellen dat hij hem niet kan helpen. Drie dagen later sterft Coe een pijnlijke dood.
Sheriff vrijgesproken
In Abilene heerst een gespannen sfeer. Coe heeft er veel vrienden. Er wordt zelfs beweerd dat Coe op de bewuste dag gratis rondjes gaf aan 200 man om het opstootje te veroorzaken en zo Hickok uit de tent te lokken.
Op 9 oktober 1871 vinden een lijkschouwing en getuigenverhoren plaats om uit te zoeken hoe het kon dat op klaarlichte dag twee mannen waren doodgeschoten.
De getuigen verklaren dat Coe en Hickok nog geen 2,5 meter van elkaar af stonden toen het dodelijke schot viel.
Dat betekent dat Coe óf zeer dronken óf een slechte schutter geweest moest zijn, als hij op zo’n korte afstand miste.
Deze vijf adviezen zijn van David J. Cook, die in 1882 het boek Hands Up! uitgaf over zijn 20 jaar als sheriff in het Wilde Westen.
In beide situaties zou het niet moeilijk geweest zijn voor Hickok om Coe te overmannen – met andere woorden: Hickok reageerde overdreven.
Toch wordt de sheriff vrijgesproken. De uitspraak verbaast de inwoners van Abilene niets. In het Westen kan een sheriff behoorlijk ver gaan, zolang hij de orde en veiligheid maar bewaakt.
Er is niemand die opkijkt van een schietpartij meer of minder. Als beide partijen bewapend zijn, wordt een moord vaak, strijdig met de wet, gezien als ‘eerlijk gevecht’, een duel tussen gelijkgestemden en dus een privéaangelegenheid.
De dood van Williams wordt Hickok ook niet verweten. De sheriff moet wel betalen voor het transport van het lijk van Williams naar zijn geboorteplaats Kansas City en een plechtige begrafenis.
De plaatselijke krant van Kansas City, Journal of Commerce, verslaat de begrafenis en beschrijft het doodschieten van Williams als een ‘ongelukkige gebeurtenis’.
Sommige inwoners van Abilene nemen de zaak echter serieuzer. Iedereen weet van de ruzie tussen Hickok en Coe, en al snel gaat het gerucht dat Hickok Coe in de val gelokt had voordat hij schoot.
De sheriff, die uit angst voor hinderlagen midden op straat loopt, voelt zich vogelvrij. Iemand heeft zelfs een beloning van 11.000 dollar op zijn hoofd gezet. Hij draagt een geweer met afgezaagde loop onder zijn jas.
In het gemeentebestuur, waar de sheriff onder valt, herinneren de leden zich een aantal eerdere zaken waarin Hickok iets te vingervlug was met de trekker.
Binnen twee maanden na het voorval met Coe en Williams is de stemming omgeslagen en krijgt Hickok te horen dat hij niet langer gewenst is in Abilene. Hij kan zijn biezen pakken.
Het Westen wordt getemd
Hickok gaat de rest van zijn leven gebukt onder de ongelukkige dood van Willams. Hij treedt een tijdje op in westernshows met de lassolegende ‘Buffalo Bill’ Cody. Later wordt hij goudzoeker.
In 1876 wordt Hickok gedood tijdens een pokerspel. Hij had twee azen en een acht in zijn hand, wat later de ‘Dead Man’s Hand’ zou gaan heten.
De neergang van Hickok past in de ontwikkelingen in de VS, waar men het Wilde Westen wil temmen. De beschaving verspreidt zich geleidelijk over de prairie, en handels- en industriestadjes floreren er.
De regering moet ook meer grip krijgen om belasting te kunnen innen en de samenleving te beschermen.Hiervoor zijn betrouwbare mannen nodig.
Het Congres richt het ministerie van Justitie op, dat toezicht houdt op de ordehandhavers. De sheriff dient zich voortaan aan de wet te houden.
Al was de wet duidelijk in het Wilde Westen, hij werd niet altijd gevolgd. Rechters hielden vaak rekening met de reputatie van de verdachte. Een veel toegepaste straf was ophanging aan de openbare galg van de stad.
Sheriff kwam uit Engeland
Het verleden van de VS als Engelse kolonie kwam tot uitdrukking in de wetshandhaving. Net als in middeleeuws Engeland was de openbare orde in handen van een gekozen, onbetaalde functionaris: de sheriff, afgeleid van het Engelse shire reeve (een koninklijke vertegenwoordiger).
De eerste agenten
Toen de koloniën zich in 1776 losmaakten van Engeland, behield het nieuwe land de sheriffs. De groeiende steden in het oosten kregen echte politiekorpsen, als eerste Boston (1838) en New York (1845). In het Westen bleven de sheriffs.
De rol van de aanklager
Het nadeel van het sheriffsysteem was dat hij en de andere ordehandhavers, de rechter en de aanklager (die een grote rol had bij het onderzoek naar een moord), moeilijk te controleren waren. Zo werd de uitspraak van de rechter vaak bepaald door reputatie en doen en laten van de verdachte.
De straf kwam snel
Rechtszaak en vonnis verliepen vaak snel. Executies waren aan de orde van de dag, niet alleen voor moord, maar bijvoorbeeld ook voor veediefstal, een zeer ernstig vergrijp in het Westen. De doodstraf werd uitgevoerd door middel van openbare ophanging, ter afschrikking van anderen.
